AURREKONTU PARTE-HARTZAILEAK 2025
Aurrekontu parte-hartzaileak? Bai
Erakundeen gakoetako bat, Arabako Foru Aldundia kasu, herritarrei eta elkarteetan eta kolektiboetan antolatutako gizarteari parte hartzeko aukerak zabaltzea da, lurralde gisa lortu nahi diren etorkizuneko erronkei elkarrekin aurre egiteko.
Prozesu bat, estrategia berri bat
Aurrekontu parte-hartzaileak demokrazia parte-hartzaile, zuzen eta deliberatiboaren tresna berri bat dira, herritarrek politika publikoen diseinuan, erabakian, betearazpenean eta jarraipenean parte hartzeko duten eskubidea egikaritu ahal izan dezaten.
Tresna honek, baita bere erabaki estrategikoak ere, zentzua du, herritarrak baitira lurraldeak abian jar ditzakeen etorkizuneko erronka horien ondorioen hartzaileak eta onuradunak.
Horregatik, funtsezkoa da herritarrek berek proposamenak eta ekintzak egin ahal izatea, proposamen eta ekintza horiek gauzatzeko baliabide egokiak jaso ditzaten.
Berritasunetik konpromisora
Erabaki honekin, Arabako Foru Aldundiak beste urrats bat eman du: ez da jarduteko moduaren berritasuna soilik, baizik eta, batez ere, bere jarduera-eremuaren barruan proposamen zehatzak, tematikoak, bere lurraldetik gertukoak eta, batez ere, hobekuntza globalekoak egiteko asmoa duten eragileen konpromisoarekin bat egiten du.
Urrats berri honek norabide argia du: orain, herritarren onerako izan daitezkeen proposamenak proposatu, gauzatu eta kudeatu ditzakezu. Konpromisoaz ari gara baita bideragarritasunaz ere.
Eta, bestetik, parte hartzeko tresna honetan eragiten duen beste alderdi bat bada: prozesua. Prozesu honek, gainera, herritarren artean aukeratzen diren proposamenak gauzatzeko herri-bozketa sustatuko du.
Herritarren proposamenak: diruz lagun daitezkeen proiektuak
Bozketan parte hartzen duten pertsonek beren kuadrillarako aukeratutako proiektu bat zehaztu beharko dute, beren erroldatze-lekuaren arabera. Pertsona bakoitzak (parte hartzeko aukeratzen duen bidea edozein dela ere) behin bakarrik parte hartu ahal izango du.
1. Añana
Pauleja berreskuratzea
Zanbranan 17.000 m2 inguruko lursaila dugu, "Pauleja" toponimoduna. Eremu hori urpean gera daitekeen eremu bat da, hezegune txiki bat osatzen duena, eta bertako urek herriko garbitegia elikatzen dute. Hezegune guztietan bezala, bioaniztasun handia dago; apo-hontzak, belatzak, zatak, okilak, baita paseriforme ugari ere (txinboak, urretxindorrak, karnabak, txotak, etab.). Anfibio eta narrastiek ere irauten dute, nahiz eta lehen baino gutxiago izan. Eta euri asko egiten zuen urteetan anatidek ere presentzia egiten zuten. Flora eta faunarentzako babesleku txiki hori espazio bakarra da Zanbranan, eta merezi du balioa ematea eta kontserbatzea. Oso gutxi mantentzen denez, eta euri gutxi egiten duenez, eremu horretako landaredi tipikoa, lezkadi eta lirio gisa, zuhaixka-landarediak ordeztea eragin du. Horrek inguru horretako uholdea zailtzen du, eta zuzenean eragiten dio eremu horretako bizitzari. Horregatik, aurrekontu parte-hartzaileak aukera ona dira bitxi natural hori berreskuratzeko eta biodibertsitatez betetako lekua izaten jarrai dezan lortzeko. Gainera, ondo legoke bizilagunentzat eskuragarri jartzea, guztiok gozatu ahal izan dezagun leku bakar horretaz, eta guztion artean "Pauleja", gure hezegune txikia, kontserbatzen laguntzea.
2. Añana
Udal- eta foru-kudeaketako eguneko zentroaren ingurua urbanizatzea
Villanueva de Valdegovíako Administrazio Batzarrak, lurren eta lokalaren jabeak, ekimena hartu du ELZren sarreraren irisgarritasuna konpontzeko, sarbidea zabalduz eta espazioa berrantolatuz.
3. Aiara
Arespalditzan bolatokia eraikitzea
Helburua: Aiarako bola-jokoa sustatzea eta zabaltzea Aiara eskualdean.
Arespalditzako Administrazio Batzarraren lursailean bolatoki bat eraikitzea. Lurzatiak forma irregularra du gaur egun, eta "L" formako eraikuntza bat egin nahi da. Horrela, zerrenda angeluzuzen batean bolatokia dago, eta horri gela angeluzuzen bat gehitu behar zaio. Bi eraikinak bi isurialdeko egurrezko estalki batek estaliko ditu, eta, horrela, portxe ireki bat sortuko da hego-mendebaldeko norabidean.
Eraikinak kristalezko itxitura ireki batzuk izango ditu.
4.Aiara
Soxogutiko errota hidraulikoa eraberritzea (Artziniega)
Helburua: Soxogutiko errota hidraulikoa ondare-elementu gisa eraberritzea, hondatuta dagoelako, eta Sopeñako errege-bidera gehitzea (GR 284).
Pascual Madozen Espainiako estatistika historikoaren hiztegi geografikoan eta itsasoz haraindiko edukitzetan (1849), irin-errota baten existentziaren erreferentzia agertzen da Sogoxutin, eta Artziniegako udalerrian lau ere egon ziren.
Soxoguti da barne- eta kanpo-egiturari eusten dion bakarra. Oraindik ere, XX. mendearen erdialdean, Soxogutiko bizilagunek errotako lanak egiten zituzten. Errota hori aurreko mendeko 90eko hamarkadaren erdialdean zaharberritu zuten, Eusko Jaurlaritzak bultzatutako gazte boluntarioen kanpamendu baten bidez.
Harrezkero, ordea, ez da higiezinean esku hartu, eta, beraz, hondatuz joan da estalkia, bai eta barrualdea ere, bai harrian bai errotaren funtzionamendu-egituraren parte diren zurezko elementuetan.
Helburua errota hori, bai estalkia bai barnealdea, zaharberritzea/eraberritzea izango litzateke, Artziniegako hiribilduaren ondare historiko aberatsaren barruan elementu bakar bat kontserbatzeaz gain, errota hori Añes eta Artziniega arteko GR 274 ibilbidea egingo duten pertsonek bisitatu ahal izan dezaten. Bide hori Sopeñako Errege Bidearen edo Urduña eta Artziniega lotzen zituzten merkatarien ibilbidearen parte da. Errota hori GR 284 horren oinean dago.
5. Aiara
Mendiko Eskola HLHIko patioko estalkia
Helburua: Ikasleentzako eta, oro har, Amurrioko aire zabaleko espazio irekia izatea.
Ekimen honek funtzio anitzeko espazio bat sortu nahi du, eskola-komunitateari eta bertako biztanleei mesede egingo diena. Estalkiak patioaren erdialdetik eraikin nagusiaren fatxadaraino hartuko luke, eta alboetatik irekitako egitura diseinatua izango luke.
Estalki horrek eragin nabarmena izango luke ikasleen eguneroko bizitzan, eta babestutako eremu bat eskainiko luke, bai egun bero eta eguzkitsuetan, bai euritsuetan. Aire zabaleko jarduerak egitea ahalbidetuko luke, haien garapen fisikoa eta soziala sustatuz. Gainera, kontzertuetarako, antzerki-ikuskizunetarako, merkatuetarako, herri-bazkarietarako eta beste jarduera batzuetarako erabil liteke, hala nola Oporretan Euskaraz (uztailean egiten da eta haurrak besarkatzen dira), egoiliarren gizarte-loturak indartzeko. Alboetatik irekitako egiturak aireztapen egokia eta ingurunearekiko konexio-sentsazioa bermatuko lituzke. Horrek giro atsegina eta segurua sortuko luke, eta, aldi berean, aire zabaleko espazioaren erabilera maximizatuko luke. Gaur egun, Amurrion, ez daukagu horrelako espaziorik, eta Mendiko Eskola oso erdigunean dago.
6. Gorbeialdea
Bengolarra parkea hobetzea
Helburua: Bengolarra parkeko ekipamendua eta instalazioak berritzea.
Hurrengo hilabeteetan Bengolarra eraikina birgaituko da, izen berarekin parkearen ondoan. Beraz, parkeko instalazioak eta ekipamendua eguneratu eta hobetu beharko lirateke. Bestela, eraikin berri bat ikusiko genuke, parke zaharkitua duena. Hona hemen proposatzen ditudan ekintzak:
- Linea elektrikoa lurperatzea
- Hiri-altzariak berritzea: zabuak, jolastokia, petanka-zelaia...
- Pump park eraikitzea
- Gorbeia Eskolara, Mediku Zentrora, Musika Eskolara... sartzeko parkea zeharkatzen duen bidea berritzea.
7. Arabako Mendialdea
Zumalde parkean altzariak berritzea eta ingurumena eraberritzea
Helburua: Zumalde parkearen parean, Vasco-Navarro trenbideko bide berdearen ondoan dagoen ibaiaren eremuko ingurumena lehengoratzea, bai eta bertako altzariak ere, tokiko pertsonek eta bisitariek erabili eta gozatzeko.
Euskal Herriko Bide Berdearen "behealdean" kokatutako Zumalde parkean gaur egun dauden altzariak berrituko lirateke, egoera txarrean dauden altzariak (mahaiak, bankuak, saskiak eta euskarri finkoko tenis-sarea, manipulatu ez daitezen, eta tenis-kantxako lurzorua konpontzea) eta lehengo barbakoak Aldundiaren Nareak sareko parkeetan dauden "matatxhispa" antzekoekin ordeztuko lirateke.
Ibaiaren ertza eraberritzea parketik igarotzean, instalazioetara erortzeko arriskua duten eta espezie inbaditzailetzat hartzen diren 20 metrotik gorako makalak kenduz.
Ega ibaiaren gaineko egungo zubiaren ordez zubi laburrago bat jartzea, ibaiaren gainean euskarririk ez duena, garraio-pilaketak saihesteko eta ahalmen hidraulikoa handitzeko, indarrean dagoen irisgarritasun-araudia betez.
8. Arabako Errioxa
Assako gaztelua
Helburua: Assako Gazteluaren ondare-elementuari balioa ematea.
Laserna-Guardian dagoen Assako gazteluaren hondakinak garbitu eta arkeologia-lana egin behar da, balioa emateko.
Parte hartzeko prozesua
Protagonistak
Gutariko bakoitza
Aurrekontu partehartzaile hauen benetako protagonistak Arabako herritar guztiak direlako nabarmentzen dira. Arabako edozein herri eta herritan adin jakin bat baino ez da behar. Denok gara garrantzitsuak, Araba garelako.
Zuk proposatzen duzu > Zuk erabakitzen duzu > Zuk egiten duzu > Zuk kontrolatzen duzu. Konpromisoak beste dimentsio bat hartzen du, baita erantzukizunak ere.
Lehen, ideiek ez zezaketen prozesu osoa egin. Orain ideiak ekintza arduratsuraino iristen dira.
Parte hartu
Parte izan eta parte hartu
Partaidetza-mailak daude. Orain arte oinarrizkoak ziren, oso garrantzitsuak, baina oinarrizkoak.
Orain dimentsio berri bat ematen diogu «parte hartu» terminoari.
Parte izatearen harremanaz ari gara, lurralde gisa identifikatzen gaituelako eta, beraz, lurralde horretan eragin dezaketen eragile gisa.
Eta parte hartzeaz ari gara, ideiatik erabakira, ekintzara eta, azkenik, kudeaketara iritsita.
Benetako parte-hartzeak prozesu osoarekin du zerikusia. Eta azkenean posible egiten da.
Hobetu
Lurralde hobe baterako proposamen zehatzak
Aurrekontu parte-hartzaileak ez dira soilik herritarrei entzuteko tresna bat, aurkeztutako ideia hutsak bakarrik. Tresna berri honen azken emaitza da gure lurraldeak etorkizun berri baterantz aurrera egin ahal izatea, lurraldeko estrategiekin lerrokatuta, baina, batez ere, kolektiboki norabide berean ibiltzea lortzeko.
Modu positiboan hitz egin, proposamenen zergatia adierazi eta horiek lurraldeko eguneroko bizitzan duten eraginak ezagutarazi, eta, batez ere, Araba modu orekatuan, koordinatuan eta herritarren ekarpenetatik garatu.
Hobekuntzak, pertsona bakoitzaren oinarritik etorrita, beti izango dira protagonistek identifikatutako ikuspuntu eta ekintza bat emateko, eta, beraz, hobetzeko beharra ulertzeko gaitasuna izango dute.
Araba egin
Araba ekinean
Araba ez da erakunde abstraktu bat. Araba, herri bakoitzean egunero herritar bakoitzak abian jartzen duen ekintza txiki bakoitza da. Arabak zentzua hartzen du bere errealitatean, eta bere errealitatea gertatzen dena eta gertatzea nahi duguna da. Aurrekontu partehartzaile hauek ahalbidetuko dute ekintzak benetan martxan jartzea eta ondorengoak izatea.
Herritarrak, ideiak eta proposamenak, lurraldeko herriak, erabakiak, ekintzak izango dira Arabako etorkizuna eraikitzeko oinarri.
Faseak eta egutegia
1. FASEA | 2. FASEA | 3. FASEA |
---|---|---|
BATUHerritarrak animatzea, ilusioa piztea eta beren ingurunean eta lurraldean hobetzeko ideiak proposatzera deitzea.
Apirilaren 3tik 26ra | ERABAKIAurkeztutako eta hobekuntza kolektiboa ekarriko duten proposamenen artean aukeratu, bozkatu eta hautatzea.
| EGIN DEZAGUNHautatutako proposamena martxan jartzea, bere baliabideekin eta lurralderako bere azken emaitzarekin.
|